Dubal analizden fazlasıyla, eylemle de ilgileniyor. Bütün bu istismarı sineye çekmeyen gig işçilerinin halihazırda uyguladığı taktikleri inceliyor. Birleşik Krallık ve Avrupa Birliği’nde Worker Info Exchange ve App Drivers and Couriers Union aracılığıyla örgütlenen işçiler, GDPR’yi (General Data Protection Regulation –AB’nin gizlilik yasası) kullanarak “algoritmik şeffaflık” ve verilerine erişim talep ediyor. California’da sürücüler CCPA’deki (California Consumer Privacy Act –eyalet gizlilik yasası) benzer hükümleri kullanarak aynı şeyi yapmayı umuyor.
Bu çabalar meyvelerini verdi. Louis Hyman liderliğindeki Cornell Üniversitesi iktisatçıları Uber sürücülerinin saatte ortalama 23 Dolar kazandığını iddia eden (masrafları Uber tarafından karşılanan) bir araştırma yayınladıklarında, bu çabaların sonucunda elde edilen veriler Uber sürücülerinin gerçek ortalama ücretinin 9.74 Dolar olduğunu ortaya koydu. California’da daha sonra yapılan araştırmalar, Uber sürücülerinin gelirinin, gig şirketlerinin geçmesi için 225 milyon Dolar harcadığı, ancak dikkatsiz bir taslak hatası nedeniyle iptal edilen, işçiyi yanlış bir biçimde sınıflamaya sokan Prop 22 yasasının kabul edilmesinden sonra saatte 6.22 Dolara düştüğünü ortaya çıkardı.
Ancak Dubal, veri kooperatiflerinin ve şeffaflığın dönüştürücü bir farklılık yaratacağı ve işçinin iktidarını gerçekten kuracağı konusunda kuşkulu. Algoritmanın nasıl çalıştığını bilmek faydalıdır, ancak bu konuda bir şey yapabileceğiniz anlamına gelmez, çünkü platform sahipleri butonlarını kurcalamaya devam edebilir, hileli slot makinelerindeki ödeme programını yapıp yapıp bozabilirler.
Veri kooperatifleri “veri ihracının, işçilere haklarının verilmesini gerektiren kaçınılmaz bir emek biçimi olduğu” önermesinden yola çıkıyor. Bu da karşılığı ödendiği takdirde iş başında gözetlenmeyi işçiler açısından kabul edilebilir kılıyor. Ancak kooperatifler sendika değildir, bu veriler için adil bir fiyat pazarlığı yapma güçleri yoktur, ayrıca kooperatiflerin kendileri de verileri “depolamak, ayıklamak ve anlamak için” geniş kaynaklardan yoksundur.
Kooperatifler ayrıca üyeleri üzerinden elde edilen verilerin gerçek değerini anlamlandırmak için de elverişsiz bir pozisyondadır: “Çalışanlar, toplanan verilerin toplumsal düzeyde başkalarının haklarını ihlal edip etmeyeceğini veya kendi üzerlerindeki toplumsal baskıları arttırıp arttırmayacağını bilemezler.”
Bunun yerine Dubal, algoritmik ücret ayrımcılığına kesin ve ertelenemez bir yasak getirilmesini istiyor. İstiyor ki yasadışı hale getirilsin. Eğer şirketler değişken ücret sistemleri yoluyla işçilerin davranışlarını kontrol etmek için kumar mekanizmalarını kullanamaz hale gelirse, işçilerine bir istihdam modeline binaen öngörülebilir ücretler öderken bir yandan da işgücünü esnek kılmanın başka yollarını bulmak durumunda kalacaklardır. Dijital olarak belirlenen değişken ücret sistemleri aracılığıyla ücretleri yönetemediği takdirde, şirketin algoritmik yönetime başvurma olasılığı daha düşüktür.
Başka bir deyişle, platformların yaptığı yapbozları piyasa araçlarını kullanarak kısıtlamak yerine, Dubal sadece belirli türdeki yapbozları yasadışı hale getirmek istiyor. Bu, hukuk biliminde giderek yükselen bir eğilim. Örneğin iktisatçı Ramsi Woodcock, fiyatlardaki dalgalanmaların Sherman Yasası’nın 1. bölümünün başlı başına bir ihlali olarak yasaklanmasını önerdi.
Benzer şekilde Dubal, algoritmik ücret ayrımcılığının bir başka anti-tröst yasasını ihlal ettiğini öne sürüyor: “Satıcıların birbirine rakip alıcılardan aynı mal için farklı fiyatlar talep etmesini yasaklayan” Robinson-Patman Yasası. Robinson-Patman uygulaması Reagan döneminde etkin bir şekilde durduruldu ve Walmart’ın yükselişi gibi bir dizi patolojik duruma yol açtı.
Dubal’in hukuki muhakemesini ve argümanını gerçekten çok beğendim, buna karşı-yapbozu yeniden canlandırma çağrısını eklemek isterim: Halihazırda kendilerini kontrol eden uygulamalar üzerinde tersine mühendislik yapmak, onları düzenlemek ve kontrol etmek isteyen işçilerin yoluna çıkan yasaları yeniden düzenlemek. Çatışmalı müşterek çalışma (diğer adıyla rekabetçi uyumluluk ya da comcom –competitive compatibility) dijital Taylorizm çağında işçinin iktidarını inşa etmek için kilit bir araçtır.
Bunun nasıl işlediğini görmek için, işçilerin Avrupalı ve Amerikalı kuzenlerini geride bıraktığı diğer olay mahallerine bakabiliriz, örneğin gig şirketlerinin kullanmalarını beklediği uygulamaları geçersiz kılmalarını sağlayan bir dizi “tuyul uygulaması” üretmek için gig işçilerinin ve zanaatkârların işbirliği yaptığı Endonezya’ya.
Örneğin, araç çağırma şirketleri, istasyonun etrafını dolaşmayan bir sürücüye tren istasyonundan iş vermezler –bu da bir tren istasyona ulaştıktan sonraki sıkışık anlarda inanılmaz derecede tehlikeli bir şeydir. Bir tuyul uygulaması, yakın bir yere park eden sürücünün telefonunun GPS ayarını araç çağırma şirketine yönlendirerek istasyonun hemen önündeymiş gibi görünmesini sağlar.
İdeal bir dünyada bu işçilerin bir sendikası olurdu ve uygulamanın işlevselliği konusunda patronlarını zorlayabilirlerdi. Ancak işçiler ideal bir dünyayı beklemek zorunda değiller: Sadece yarın değil, bugün de reçele ihtiyaçları var. Tuyul uygulamaları ve Para gibi işçilerin daha iyi çalışma koşulları altında daha fazla para kazanmalarını sağlayan uygulamalar sendikalaşma ve işverenlerin bir hale yola sokulması için bir başlangıçtır ama bunların yerine geçmez.
İşverenler, işçilerin eline mecbur kaldıklarından bir gıdım fazla güçlendirmeyecektir. Sadece sendikalı çalışanların tabi olduğu yönetmelikle sendika karşıtlarının düzenlemesi arasındaki asimetriye baksak yeter. ABD yasalarına göre, bir sendikanın çalışanları çalıştıkları her bir saati, kat ettikleri her bir kilometreyi, ziyaret ettikleri her bir yeri kamuya açık şekilde belgelemek zorundadır. O esnada, –sendikalardan çok daha büyük ve zengin– sendikalaşmayı engelleme endüstrisi tam bir gizlilik perdesi altında faaliyet gösterir, işçiler işverenlerinin hangi sendika karşıtlarını işe aldığını bile bilmez –bu sendika yıkıcılarının nasıl para harcadığının, kaçının sendikalaşmayı sabote etmek için işçi gibi davranarak gizli çalıştığının hesabını sormak bir yana.
Yapbozlar bir işvereni ancak bir yere kadar götürür. Yapboz –“yapay zeka”nın tamamı gibi– geleceği öngörmek için geçmişi analiz etmeye dayanır. Bir algoritmanın işçileri arabalarına çekmek için yarattığı sezgisel yöntemler, daha geniş dünyadaki hızlı değişiklikleri hesaba katamaz; bu nedenle “yapay zeka”nın zamanla çizelgesi uygulamalarına (örneğin, çalışanlarının ek haklara kavuşmak için gereken bağlanma süresine erişmesini önlemek için) bel bağlayan şirketler Büyük İstifa (The Great Resignation) dönemine hazırlıksız halde yakalandı.
Milyonlarca işçinin işlerinden ayrılması sonucunda –kimi erken emeklilik istediği, kimi iş cinayetlerine kurban gittiği, kiminde Covid19 kalıcı hasarlar bıraktığı için– işçiler birdenbire pazarlık gücü kazandılar ve emek arzındaki bu yokluğu emeklerinin meyvelerinden daha büyük bir pay talep etmek için kullandılar. Sermaye sınıfının bu gelişme karşısındaki öfkeli feryatları anlamlıydı: Bu şirketler MLK’nın bir zamanlar tanımladığı türden “kapitalistler” tarafından yönetiliyor, onlar ki “sosyalizmi zenginler, mutlak bireyciliği ise yoksullar için isterler.”
