Avcı toplayıcı atalarımız şimdilik, henüz üretim fazlası veremediği için Gig ekonomisi dünyasına onlarca milenyum uzaklıkta. Birlikte avlanıp, birlikte toplayıp, birlikte tüketirler; aralarından biri hariç: Rahipler! Mevsimsel veya döngüsel törenler için kiralanan rahipler, tarihin bilinen ilk platform işçileri olarak düşünülebilir.
Neolitik Devrim insanların tarımı keşfetmesini sağlar. Mahsulün toplanması için de çoğu zaman dağ insanlarına başvururlar. Topladıklarının bir bölümüne karşılık ter döken bu insanlar tarihin ilk mevsimlik işçileri sayılabilir ve köleliğeyse henüz bir adım vardır.
Ortadoğu ve Uzakdoğu’da hayvanların evcilleştirilmesi yeni bir tür Gig çalışanını yaratır: Çobanlar. Bundan böyle insanlar belirli mevsimlerde, belirli meralarda, belirli bir süre için hayvanlarını, yani servetlerini çobanlara emanet edecekti.
İlk paralı askerlerin ortaya çıkışıyla, şehir devletleri kendilerini koruyabilmek için dağ insanlarına başvurdu. Sonra o dağ insanları şehirleri ele geçirdi. Anlaşma metinlerini okumanın hayati önemde olduğu bu kadim zamanlardan beri bilinir…
Bronz Çağı, şehirlerin kurulduğu ve dolayısıyla günlük yaşamın karmaşıklaştığı ve bu karmaşayı çözmek için mimarlar, mühendisler, yazarlar, rahipler, askerler, şairler, hikâye anlatıcıları, şifacılar ve büyücülerin çok iyi koşullarda iş kaptığı bir zaman dilimi olarak tarihe geçer. Gig ekonomisi, bu çağın koşullarında kurumsallaşmıştır.
Firavunlar ve piramitler çağındayız. Ancak küçük bir sorun var: Bu devasa yapıların inşaatında çalışacak iş gücü nasıl temin edilecek? Antik dünya; bira, yiyecek ve barınalacak bir yer karşılığında tarihin ilk dev toplu sözleşmesine tanıklık eder.
Demir Çağı’nın şafağında, dünya nüfusu 50 milyon. Demir ustaları bu antik çağın en muteber ve daha da önemlisi kimin ölüp kimin hayatta kalacağını tayin eden zanaatkârlar ve bu ustalar barutun icadıyla, nalbant olarak hizmet vermeye devam ederler.
Pers Kralı Xerex, Yunanistan’ı istila ederken Yunan paralı askerlerini kullanır. Birkaç asır sonra Roma’da kuzeyli Barbarlara karşı yine kuzeyli Barbarlar sahneye çıkar ve nihayetinde bu kuzeyli Barbarlar, Roma’yı fethedip varlığına son verir. Bu paralı askerler, sonun başlangıcı olur.
Roma gücünün doruğunda. Bir ucu atlantik kıyılarında diğer ucu sahra çöllerinde. Bu akıl almaz büyüklük, beraberinde birçok işin emperyal boyutta yürümesini gerektiriyor. Altyapı, lojistik, askeri ve kamusal birçok işin Senato tarafından taşeronlara yaptırdığını biliyoruz.
Vikingler Çağı başladı ve kuzey yarımkürede hiçbir kıyı şehri güvende değil. Belki tarihin ilk korsanları değillerdi ama devlet kurma düzeyinde korsanlık yapabilirlerdi. Yağma ve ganimet karşılığı akınlara katılan bu gözüpek kuzeyli denizciler, basit hırsızlardan devlet kurucularına evrilirler.
Normanlar’ın Britanya’yı istilası şatoların katedrallerin ve manastırların çağını başlatır. Bu çağın popüler Gig çalışanları, taş ustalarıdır. Hayat boyu, hatta nesilden nesile geçen iş garantisiyle... Bir katedralin, şatonun ve manastırın onlarca yıl süren inşaa aşaması olduğu düşünülünce Gig çalışanının altın çağı olabilir.
Macar Urban muhtemelen tarihin en etkili Gig çalışanıydı. Osmanlı tarafından ‘proje’ bazlı kiralanan Urban, yaptığı dev toplarla İstanbul’un fethini ve bir çağın bitip yenisinin başlamasını sağlayan top yapım ustasıdır.
İspanyol İmparatorluğu, Amerika ve karayipleri ele geçirdikten sonra akıl almaz bir zenginliğe ulaşır. İngilizler de buna karşılık İspanyol konvoylarını yağmalamaya başlar. Bunun için korsanlar kiralanır. Ele geçirilen ganimet, saray ve korsanlar arasında paylaşılır. Yağmacıyı yağmalamak! İngilizlerin denizlerde üstünlüğü ele geçirmesinden sonra korsanların sözleşmesi sona erer.
Napoleon, Mısır’ı istila etmek için 50 bin kişilik bir ordu kurar. Bunun dışında yine proje bazlı olarak her türden biliminsanını Mısır’a, binlerce yıllık gizemi çözsünler diye götürür. Napoleon çekilmek zorunda kalır ama istila bazlı kiralanan biliminsanları, Rozetta taşının şifresini çözerler.
Endüstri Devrimi’yle birlikte fabrikaların kurulması akıl almaz boyutta üretim ve kâr sağlar. Bu da oyunun Gig çalışanı aleyhine evrilmesine neden olur. Kendi atölyesinde, göreceli olarak mutlu mesut çalışan tekstil Gig işçileri, kendilerini bir anda fabrikaların loş üretim bantlarında bulurlar.
Gig, kelime olarak müzisyen argosunda şov-gösteri-konser anlamına gelir ve kavramın popüler bir hâl almasında önemli rol oynar. Jimi Hendrix kariyerine düğünlerde, balolarda bir Gig müzisyeni olarak başlar ve bir gün bir düğün organizasyonunda çıldırıp gitarı kendi istediği gibi çalar. Sahneden yaka paça indirilip kovulsa da hayatının geri kalanına bir gitar tanrısı olarak devam eder.
Nokta.com çılgınlığının tepe noktalarındayız ve artık yavaş yavaş portalların, platformların oluşmaya başladığına tanıklık ediyoruz. Bu çağın yıldızları, kodcular. İster proje bazlı kiralayın, ister tam gün işe alın; çünkü kısa bir süre sonra onlar sizi işe alacak ve hatta nasıl yaşayacağınızı tayin edecek.
Algoritmaların, kodların, sonsuz boyutta verinin ve yapay zekanın insanların artık kaderini belirlediği bir döneme tanıklık ediyoruz. Üstelik, milyarlarca birbirine bağlı kullanıcıyla birlikte. İnsanlık, hiç bu kadar kalabalık ve katılımcı olmamıştı. Artık neredeyse herkes bir Gig çalışanı!